21 aug Omega project
Status Omega project augustus 2025.
In januari 2024 ging het driejarige “Ontwikkeling Mengteelten voor Eiwitrijke, Glutenvrije Afzetketens” (OMEGA) project van start. Initiatiefnemer is biodynamisch akkerbouwer en lupineteler André Jurrius van Ekoboerderij de Lingehof (zie KFS nieuwsbrief maart 2024 voor overige deelnemers). Het project wordt gefinancierd door het Europese Innovatieplatform (EIP).
Lokaal geteelde lupine, een eiwit en vezelrijke peulvrucht, kan een duurzaam alternatief zijn voor sojabonen en diens toepassingen. De ontwikkeling van lupine in Nederland wordt echter nog geremd door twee knelpunten: de schimmelziekte anthracnose en te hoge gehaltes aan bitterstoffen (alkaloïden). OMEGA zoekt naar oplossingen van deze problemen, via innovatieve mengteeltmethodes van lupine met haver of lupine met deder. Mengteelt bevordert bovendien biodiversiteit en helpt onkruid terugdringen.
De resultaten van de eerste OMEGA zomerproef, gezaaid in april 2024 en geoogst in september 2024, hebben al een aantal waardevolle inzichten opgeleverd:
- In de rassenproef (monoculturen) zijn verschillende nieuwe smalbladige (blauwe) lupinerassen getest, vooral afkomstig van Poolse veredelaars. Deze rassen moeten eerst onder Nederlandse klimaatomstandigheden worden beproefd. Verrassend genoeg presteerden meerdere rassen uitstekend, met opbrengsten tot 3,5 ton per hectare.
- Opvallend is dat deze smalbladige rassen ook sterk resistent bleken tegen anthracnose, die bij witte lupine vaak tot flinke opbrengstverliezen leidt.
- Verrassend bleek dat het bittergehalte in bijna alle geoogste smalbladige rassen lager lag dan in het gebruikte zaaizaad. Dit wijst erop dat bitterstofgehaltes niet alleen genetisch bepaald zijn, maar ook sterk beïnvloed worden door klimaatomstandigheden.
- Ook verwerkingstests bevestigden dit beeld. Na weken, spoelen en wecken waren de bitterstoffen sterk verminderd én bleken de schillen na wecken niet taai — een belangrijk pluspunt voor toepassing in conserven en andere voedingsproducten.
- De mengteelt van lupine met naakte haver verliep minder goed dan gehoopt. Vooral de opkomst van haver bleef achter, wat een goede mengteelt bemoeilijkte. Toch lijkt een voorzichtige conclusie dat de toevoeging van haver voor minder antrachnose zorgde. In 2025 worden nieuwe combinaties getest.
- De eerste pogingen om lupine en deder te combineren, kenden meer hindernissen. Deder bleek kwetsbaar tijdens het wiedeggen, dat juist nodig is om onkruid bij lupine te bestrijden. Ook het verschil in zaadgrootte maakte gelijktijdige oogst lastig, met veel risico op verontreiniging door onkruidzaden. Mogelijk speelt deder wél een rol in onkruidonderdrukking — dit wordt verder onderzocht in de winterteelt van 2025.
Op 20 juni vond bij Ekoboerderij de Lingehof de jaarlijkse Business to Business Lupine Community Dag plaats. Deze bijeenkomst bracht de hele lupine waarde keten samen: van telers, verwerkers, productontwikkelaars, bakkers en cateraars tot onderzoekers en subsidiegevers. Hier werd o.a. ook een glutenvrij, smakelijk en voedzaam recept met lupine en haver gepresenteerd, ontwikkeld in het kader van het OMEGA-project; OMEGA stoofpotje.
Begin augustus konden de eerste OMEGA winter proefvelden in Gemert en Randwijk worden geoogst.
Zie ook Update OMEGA project en Lupine uit mengteelt op de Nederlandse keukentafel.
